पहिलोपटक अन्तरिक्षयान सूर्यको सर्वाधिक नजिक पुगेको वैज्ञानिकको भनाइ

काठमाडौं,

अमेरिकी अन्तरिक्ष निकाय नासाले आफ्नो एउटा अन्तरिक्षयान सूर्यको सबैभन्दा नजिक पुगेर इतिहास रचेको जनाएको छ ।

केही दिनदेखि सञ्चारसम्पर्कबाट विच्छेद भएको ’पार्कर सोलर प्रोब’बाट बिहीवार मध्यरातअघि वैज्ञानिकहरूले एउटा सङ्केत पाएका छन । नासाले उक्त ’प्रोब’ “सुरक्षित“ रहेको र सौर्य सतहबाट ६१ लाख किलोमिटरनजिक पुगेपछि पनि सामान्य रूपमा सञ्चालन भएको बताएको छ ।

उच्च ताप र चरम विकिरणको सामना गर्दै सूर्यको नजिक पुगेको उक्त यानका कारण सूर्यले कसरी काम गर्छ भन्ने हाम्रो बुझाइलाई थप सशक्त बनाउने बताइएको छ ।

नासा उक्त अन्तरिक्षयानलाई सूर्यको सर्वाधिक नजिक पठाएर नयाँ कीर्तिमान बनाउने अभियानमा रहेको थियो । नासाको योजनाअनुसार ’पार्कर सोलर प्रोब’ सूर्यको बाह्य मण्डलमा प्रवेश गरेको बताइएको छ। त्यस क्रममा उक्त यानले अत्यधिक तापक्रम र विकिरण सामना गरेको थियो ।

त्यो उडानका क्रममा उक्त यान केही दिन सञ्चारसम्पर्कबाट छुट्टिने कार्य पूर्वयोजना अनुरूप नै भएको हो । वैज्ञानिकहरू उक्त यान सकुशल रहे वा नरहेको पत्ता लगाउन सङ्केतको प्रतीक्षामा थिए। त्यस्तो सङ्केत प्राप्त भएपछि उक्त यान सुरक्षित रहेको पुष्टि भएको हो ।

नासा वेबसाइटमा जनाइए अनुसार ६,९२,००० किलोमिटर प्रतिघण्टाको गतिमा चलिरहेको अन्तरिक्षयानले ९८० डिग्री सेल्सियससम्मको तापक्रम सहेको छ ।

सूर्यको एकदमै नजिकबाट गरिएको यो अध्ययनले “वैज्ञानिकहरूलाई त्यस क्षेत्रको सामग्री कसरी लाखौँ डिग्री सेल्सिअसमा तातो हुन्छ र सौर्य आँधीको उत्पत्तिबारे“ पत्ता लगाउन मद्दत गर्ने नासाको भनाइ छ।

त्यस्तै “कसरी ऊर्जायुक्त कणहरू झन्डै प्रकाशको गतिमा कसरी द्रुत हुन्छन् भन्ने पत्ता लगाउन“ पनि सहयोग पुग्ने ठानिएको छ ।

“सयौँ वर्षदेखि मानिसहरूले सूर्यबारे अध्ययन गर्दै आएका छन्। तर नपुगेसम्म कुनै ठाउँ कस्तो छ भन्ने महसुस गर्न सकिँदैन,“ नासाको विज्ञान विभागकी प्रमुख निकोला फक्सले यसअघी बीबीसी न्यूजसँग भनेकी थिइन । उनका अनुसार सूर्यको निश्चित भाग कस्तो छ भनेर थाहा पाउनका लागि पनि त्यहाँ त्यस्तो उडान गर्नै पर्ने हुन्छ । सौर्यमण्डलको मध्यभागतिर जाने गरी पार्कर सोलर प्रोब सन् २०१८ मा प्रक्षेपण गरिएको थियो ।

यो प्रोब २१ पटक सूर्यनजिक पुगिसकेको छ। तर क्रिस्मसको अघिल्लो दिन मङ्गलवार अझ निकटको बिन्दु पुगेर यसले पुराना कीर्तिमानहरू भङ्ग गर्ने वैज्ञानिकहरूको आकलन छ ।

निकटतम बिन्दुमा पुग्दा यो प्रोब सूर्यको सतहभन्दा ३८ लाख माइल (६२ लाख किलोमिटर)को दूरीमा हुने छ । त्यो दूरी तपाईँलाई निकै धेरै लाग्न सक्छ । तर निकोला फक्स त्यसलाई तुलनात्मक दृष्टिकोणबाट हेर्नुपर्ने ठान्छिन्। “हामी सूर्यभन्दा ९.३ करोड माइल टाढा छौँ। यदि सूर्य र पृथ्वीलाई एक मिटरको दूरीमा राख्ने हो भने ’पार्कर सोलर प्रोब’ सूर्यभन्दा चार सेन्टिमिटर टाढा हुन्छ। त्यसैले त्यो निकै नजिक हो,“ उनले भनिन्।

उक्त प्रोबले १,४०० डिग्री सेल्सिअससम्मको तापक्रम र विकिरण झेलेको छ। त्यस्तो अवस्थामा त्यसभित्र रहेका विद्युतीय उपकरणहरू गल्न सक्थे । उक्त प्रोबलाई जोगाउन ११.५ सेन्टिमिटर बाक्लो ’कार्बन–कम्पोजिट’बाट निर्मित कवच बनाइएको छ। सूर्यको वाह्य मण्डलमा तीव्र गतिमा प्रवेश गर्ने र निस्किने रणनीतिमा यो यान छ ।

यो प्रोब मानवनिर्मित अन्य यान वा वस्तुभन्दा तीव्र गतिमा उड्छ। यसको गति ४.३ लाख माइल प्रतिघण्टा छ। त्यो वेगमा यात्रा गर्ने हो भने ३० सेकन्डभन्दा कम समयमा लन्डनबाट न्यूयोर्क पुगिन्छ।

श्रोत: बीबीसी 

नयाँ दृष्टि

लेखकबाट थप