अदृश्य हिंसाका आत्मकथा

दशैको उल्लासमय घडी, सुमधुर कान्ति, रफ्तार दिनचर्या, शरदको महिना, हल्का हल्का चिसो, कार्तिक ०८, दशै विदाको समय, नाईट सेवामा व्यस्त थिए । राती पौने ११ बजे तिर एकै साथ ५ जना केस, दर्ता, राजश्व रसिद, चेक जाँच, रिपोर्ट, उपचार अनि प्रतिवेदन ।
यसै क्रममा २ जना केस हेरि सकेको थिए ।
शिलशिलेवार नियम र प्रक्रियाबद्ध केस हेर्दै थिए । तेस्रो केस हेर्दै गर्दा प्रक्रिया पुगेन । केस ल्याउने एक कर्मचारी नै थिए । उनले आफ्नो कार्यालयको हाकिमलाई फोन लगाएको थहा छ । फोन कता कता घुम्यो खास्सै वास्ता भएन ।

केही समय पछि ११:१९ मा एक्कासि त्यही कार्यलय हाकिमको फोन उहाँकै कर्मचारीको मोबाईलमा आयो ।
उहाँले मलाई फोन दिनु भयो ।
फोनमा फलानो कार्यलयको हाकिम परिचय दिनुभयो ।
एए,, भन्न नपाउदै उहाले प्रश्न गर्नुभयो ।

मेयर साबको फोन आयो?
उहाँको फोन आएन मेरो जवाफ ।
एक्कासी झोक्किदै उहाले भन्नू भयो ।
हाम्रो काम तुरुन्तै गर्दिनुपर्यो ।
मैले भने, तपाईको प्रस्ताव राम्रो हो ।
तर प्रक्रियामा जानुहोस अनुरोध गरे ।
पुन चर्को जिकिर गर्नु भयो ।
नियम र प्रक्रिया अनुसार नै सहजीकरण गरिदिनुस मैले अनुरोध गरे ।
नियमित अरुले झै २ जनाको प्रक्रियाबद्द सेवा दिदा बाँकि ३ जनालाई प्रक्रिया छुट हुने कुरै भएन ।

सेवाग्राहीलाई विभेद गर्ने र नियम मिच्ने छुट मलाई पनि थिएन ।
यतिकैमा उहाँ काहिम साहेवको प्रश्न जस्ताको तस्तै सापट :
तपाईं को हो?
तपाईको नाम के हो?
तपाईको पोस्ट कुन हो?
सरकारी नुन पानी खायर ठूलो बन्ने?
हामी के काम नलाग्ने हो र?

यस्तै यस्तै अभिव्यक्ति लागातार बर्सी रहे ।
म मेरो कर्तव्यको संकल्पमा पछि हट्ने कुरै भएन ।
नीतिमा टेकेर दृढ्संकल्पका साथ कार्यसम्पादन हर्दा निर्देशनको बलमा नितिमा हस्तक्षेत लगातार गरिरहे ।
अदृश्य हिसाका आत्मकथा त कति छन कति ।

अर्को कुरा एउटै सेवामा सेवा ग्राहिलाई विभेद गर्ने छुट कसैलाई छैन?
नीति, नियम र कानुन भन्दा व्यतिको ठाडो निर्देश माथी हुनै सक्दैन ।
कार्यकारी प्रधानमन्त्रीको ठाडो निर्देशन सचिवले नमानेको उदाहरण मलाई गज्जव स्मरण छ । किन कि त्यो निर्देशन भावनात्मक थियो तर नितिगत निर्णयमा थिएन ।

त्यसकारण भावनात्मक निर्देशनलाई मान्नुपर्ने कुरै थिएन ।
एउटा कार्यालयको एक हाकिमले अर्को कार्यालयको कर्मचारी प्रती गरिएको हस्तक्षेपको तितो अनुभव छ । नियम र नीति सम्बद्ध कार्य सम्पादन गर्दा कार्यसम्पादन प्रति प्रश्न र बखेडा झिकि सत्ता उपभोग गर्ने तत्वले अवसरमुखी उपयोग नभेटाउदा प्रतिशोधले दरबन्दी भएको स्थानमा सेवा गर्ने अवसरबाट बन्चित गरि खेतालाको रुपमा अर्को कार्यालयमा पठाएको तितो अनुभव छ ।
विकास, सुशासन, समृद्धि र जवाफदेहीता प्रती बफादार भनेको यहि हो त? प्रचलित उदाहरण: एक हलिको कथन -“माथी माथी माटो मुनि मुनि राँटो “भने झै गर्ने हो भने देशको अवस्था के होला? आम नागरिकको अवस्थाको त कुरै नगरौं ।

प्रकृति जस्तो सुकै किन नहोस प्रवृतिले गर्दा उत्पन्न समस्या नै राज्य संयन्त्र भित्रको मुख्य जड हो । जब सम्म यस्ता खराव प्रवृती र मिथ्या भ्रम चिर्न सकिन्न तब सम्म सुशासन ओठे नारा र समृद्ध, विकास, पारदर्शीता र जवाफदेहिता, देश र आम – नागरिकहरुको लागि हिटलरले कुखोरोलाई देखाएको प्रलोभन सिवाय केही हुनै सक्दैन । यसकारण खराव आत्मकेन्द्रीत आचरण र मनोवृतिलाई निस्तेज गर्न खवरदारी जरुरी छ ।

लेखक उहाँ भुपेन्द्र ओली सल्यान जिल्ला बागचौर ५ निवासी हुनुहुन्छ ।

नयाँ दृष्टि

लेखकबाट थप